Бугунги кунда сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш давр талаби бўлиб турибди. Биламизки, иқтисодиёт тармоқларида сув ресурсларининг қарийб 90%-и қишлоқ хўжалиги экинларини етиштиришга сарфланади. Ана шундай вақтда сув ва сув ресурсларидан фойдаланишда ресурстежамкор технологиялардан фойдаланиш катта аҳамиятга эга.
Сув исрофгарчилигига олиб келувчи бир нечта омиллар:
– Экин майдонларини кўллатиб суғориш;
– Сувни зовурга ташлаш ҳолатлари;
– Тунги суғориш ишлари ташкил этилмаслиги;
– Сувдан хўжасизларча фойдаланиш киради.
Суғориш тармоғидаги сув исрофи оқибатлари эса қуйидагилардан иборат:
– сув манбасининг суғоришлик қобилиятини камайтиради;
– суғориш тармоғи кўндаланг кесими ўлчамларининг катта бўлишига олиб келади;
– суғориш майдонлари гидрогеологик шарт-шароитларининг ёмон томонга ўзгариши;
– майдонларининг ботқоқланиши ва шўрланиши.
Исрофгарчиликни олдини олиш учун қишлоқ хўжалиги экинларини суғориш тизимларида қуйидаги тадбирлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлади. Бунда тадбирлар 2 га бўлинади: Техник ва эксплуатацион.
1) Техник тадбирлар:
– Қурилиш тадбирлари – ўзанни махсус қопламалар билан қоплаш: бетон, темир бетон, асфальт бетон, плёнка.
– Механик тадбирлар – ўзанини шиббалаш, даврий ишлайдиган каналларини култиватсиялаш ва кольматация (сунъий лойқа чўктириш).
– Кимёвий тадбирлар – ўзанни тузлаш, гиллаш, нефтлаш, битумлаш, силикатлаш, бентонитли лой.
2) Эксплуатацион тадбирлар: суғориш сувидан режали фойдаланиш, суғориш тармоқлари узунлигини қисқартириш, суғоришда навбат билан фойдаланиш, суғориш тармоқларини таъмирлаш киради.
Қишлоқ хўжалиги тизимида етиштирилиб келинаётган турли туман ўсимлик ҳамда экинларни етиштириб, улардан катта ҳосил олишда сувни экин турига мослаб меёрида бериш, исроф қилиб, бўктириб, “қанча кўп сув берилса, шунча кўп ҳосил олинади” дегандан кўпроқ ҳосил олинишини ёдда тутиш кераклигини унутмаслигимиз керак.
