Сигирларни самарали боқиш ва юқори сут ҳосилини олиш учун уларнинг махсулдорлигини баҳолаш ва тўғри танлаш жуда муҳимдир. Қуйида бу жараённи босқичма-босқич тушунтириб берамиз.
1️⃣ Генетик потентсиални баҳолаш
Сигирларнинг сут бериш қобилияти асосан генетика билан белгиланади. Шу сабабли, янги зотли сигир сотиб олишда қуйидагиларни ҳисобга олиш керак:
- Зот танлаш: Масалан, Ҳолстеин ёки Ред Степпе зотлари сутга юқори.
- Онанинг махсулдорлиги: Она сигирнинг сут бериши ва сут сифати келажак авлод учун муҳим кўрсаткич.
- Бошқа оилавий кўрсаткичлар: Сут бериш, сут ёғ миқдори, касалликка чидамлилик каби белгилар.
2️⃣ Ташқи кўриниш ва морфологик баҳо
Сигирнинг ташқи кўриниши ҳам унинг сут бериш қобилияти ҳақида кўп маълумот беради. Асосий эътибор бериладиган белгилар:
- Тана ҳажми ва узунлиги: Катта ва узун тана сигир кўпроқ сут беради.
- Эмлик тузилиши: Тўғри ва катта эмлик сутни самарали олишга ёрдам беради.
- Орқа оёқлар ва тик туриш: Оёқлар кучли ва тўғри бўлиши керак, бу сигирнинг соғломлигини кўрсатади.
3️⃣ Сут сифати ва миқдорини баҳолаш
Сигирни танлашда унинг сут бериши ва сифатини ҳам ўлчаш муҳим:
- Сут миқдори: Кунлик сут бериши юқори бўлиши керак (зотга қараб ўртача 20–30 литр).
- Сут ёғ ва оқсил миқдори: Сутдаги ёғ ва оқсил сутни қайта ишлашда, пишлоқ ва сметана тайёрлашда муҳим.
- Сутнинг барқарорлиги: Давомий сут бериш сигирнинг соғлиғи ва генетикасига боғлиқ.
4️⃣ Соғлик ва репродуктив кўрсаткичлар
Сут бериш қобилияти яхши бўлса ҳам, сигирнинг соғлиги ва туғилишга чидамлилиги ҳам аҳамиятли:
- Касалликлар тарихи: Мастит ва бошқа касалликларга чидамлилик.
- Озиқланишга жавоб бериши: Соғлом ва яхши озиқланган сигир кўпроқ сут беради.
- Туғилишга чидамлилик: Ёш бўлиши ва тез-тез фарзанд туғиши сут ҳосилини оширади.
5️⃣ Амалий баҳолаш методлари
Сут берувчи сигирларни баҳолаш учун бир нечта усуллар мавжуд:
- Сут ёзувлари: Ҳар бир сигирнинг кунлик ва ойлик сут беришини ёзиб бориш.
- Лаборатор таҳлил: Сутдаги ёғ, оқсил ва бактериялар миқдорини аниқлаш.
- Визуал инспекция: Тана ва эмлик тузилишини кузатиш.
- Генетик тестлар: Авлод учун сифатли генларни аниқлаш имконини беради.
✅ Хулоса
Юқори махсулдорликка эга сигирларни танлаш фақат сут бериш миқдорига қараб эмас, балки генетика, ташқи кўриниш, соғлик ва сут сифати билан баҳоланади. Шу тамойилларга риоя қилинса, фермада барқарор ва юқори даромадли сут ишлаб чиқариш мумкин бўлади.
