Соғлом турмуш тарзи ва тўғри овқатланишга бўлган қизиқиш ортиб бориши натижасида сўнгги йилларда авокадо дунё бўйича энг тез ўсиб бораётган мевалардан бирига айланди.
Жаҳон бозорида
2023 йилда жаҳон авокадо бозорининг ҳажми тахминан 15,8 млрд долларга етди. Мутахассислар 2030 йилга бориб бу кўрсаткич 26 млрд долларгача ўсишини башорат қилмоқда.
Бозорни ўсишга олиб келаётган асосий омиллар:
- Соғлом овқатланиш ва “plant-based” рационлар оммалашиши;
- Янги экспорт бозорларининг пайдо бўлиши;
Мексика, Перу, Колумбия ва Кения каби етакчи ишлаб чиқарувчилар ҳажмини ошираётгани.
Бироқ, авокадо етиштиришда сув сарфи юқорилиги ва иқлим ўзгариши боис айрим минтақаларда барқарорлик муаммолари ҳам кузатилмоқда.
Ўзбекистонда авокадо бозори
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда ҳам авокадога бўлган талаб орта бошлади.
Импорт ўсиши:
- 2022 йилда мамлакатга 239 тоннадан ортиқ авокадо импорт қилинган — бу олдинги йилга нисбатан анча юқори кўрсаткич.
Нархлар:
- 2021 йил охирида битта авокадо нархи ўртача 24 000 сўм бўлган бўлса, 2022 йилда 18 000 сўм атрофида шаклланди. Бу маҳсулотнинг оммалашиб боришидан далолат.
Имкониятлар:
- Соғлом овқатланиш маданияти ривожланмоқда — авокадо мана шу йўналишда муҳим маҳсулот;
- Ички бозор ҳали катта эмас — яъни ривожланиш учун кенг имконият мавжуд;
Маҳаллий етиштириш лойиҳалари келажакда импортга боғлиқликни камайтира олади.
Қийинчиликлар:
- Совуқ занжир (cold chain) ва логистика тизими етарлича ривожланмаган;
- Авокадо маҳсулотининг истеъмол маданияти ҳали тўлиқ шаклланмаган.
Хулоса
Авокадо бозори Ўзбекистон учун янги, лекин истиқболли йўналиш ҳисобланади. Тўғри логистика, сифатли импорт ва маркетинг орқали бу мева нафақат соғлом овқатланишнинг рамзи, балки иқтисодий имконият манбаига ҳам айланиши мумкин.
