Ёнғоқ қадим замонлардан бери инсон овқатланишида муҳим ўрин тутган маҳсулотлардан биридир. Унинг таъми, озуқавий қиймати ва шифобахш хусусиятлари уни дунё бўйлаб энг кўп истеъмол қилинадиган ёнғоқли мевалардан бирига айлантирган. Ёнғоқ таркибида тўйимли ёғлар, оқсиллар, витаминлар ва минераллар мавжуд бўлиб, у нафақат кучли энергетик манба, балки соғлиқ учун кўплаб фойдали моддаларнинг ҳам асосий етказиб берувчиси ҳисобланади. Бироқ ёнғоқнинг фойдалари билан бир қаторда, уни ортиқча истеъмол қилиш ёки айрим ҳолатларда ишлатиш организмга салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Шунинг учун унинг фойдали жиҳатлари ва эҳтиёт чораларини тўғри билиш муҳимдир.
Ёнғоқнинг таркиби ва озуқавий қиймати
Ёнғоқ ўзининг юқори озуқавий қиймати билан ажралиб туради. Унинг таркибида омега-3 ва омега-6 тўйинтирилмаган ёғ кислоталари, А, E, C, B гуруҳи витаминлари, магний, кальций, темир, фосфор, рух ва калий каби муҳим минерал моддалар мавжуд. Ёнғоқдаги оқсил миқдори ўртача 15–20 фоизни, ёғ миқдори эса 60–70 фоизни ташкил этади. Бу ёғлар организм учун жуда фойдали бўлиб, юрак-қон томир тизими фаолиятини қўллаб-қувватлайди. Шунингдек, унда антиоксидант моддалар кўплиги сабабли, ҳужайраларнинг қариш жараёнини секинлаштириш ва эркин радикаллардан ҳимоя қилиш имконияти мавжуд. Ёнғоқдаги тола (клетчатка) ҳазм тизимининг тўғри ишлашига ёрдам беради ва ичак фаолиятини яхшилайди.
Ёнғоқнинг соғлиқ учун фойдалари
Ёнғоқнинг энг катта фойдаларидан бири юрак ва қон томир соғлиғини мустаҳкамлашдир. Ундаги омега-3 ёғ кислоталари холестерин миқдорини камайтиради ва артериялар деворларида ёғ тўпланишининг олдини олади. Бу эса атеросклероз ва юрак хуружи хавфини камайтиради. Ёнғоқдаги магний ва калий моддаси қон босимини меъёрлаштиришга ёрдам беради, қон айланишини яхшилайди. Шунингдек, ёнғоқ мия фаолиятини кучайтиришда ҳам фойдали бўлиб, ундаги полифеноллар ва витамин Э нейрон ҳужайраларни эркин радикаллар таъсиридан ҳимоя қилади, хотира ва диққатни оширади. Ёш болалар ва талабалар учун ёнғоқ истеъмоли билим олиш жараёнини қўллаб-қувватлайди.
Ёнғоқ иммун тизимни мустаҳкамловчи табиий восита сифатида ҳам қадрланади. Таркибидаги витамин C, рух ва бошқа антиоксидант моддалар организмнинг вирус ва бактерияларга қарши курашиш қобилиятини оширади. Қишда ёки мавсумий шамоллаш даврида ёнғоқ истеъмоли касалликка чалиниш хавфини камайтиради. Бундан ташқари, ёнғоқ кўз саломатлигини сақлашда ҳам муҳим аҳамиятга эга. Таркибидаги А витамини ва лутеин кўриш қобилиятини яхшилашга ёрдам беради.
Ёнғоқнинг нерв тизимига фойдаси
Нерв тизими учун ёнғоқ жуда яхши қўллаб-қувватловчи маҳсулотдир. У стрессни камайтиришга ёрдам берувчи B гуруҳи витаминлари, магний ва триптофан моддасига бой. Триптофан мия томонидан серотонин ишлаб чиқарилишини рағбатлантиради, бу эса кайфиятни кўтаради ва уйқу сифатини яхшилайди. Ёнғоқ истеъмоли асабийлашиш, чарчоқ, депрессия белгилари бўлган одамларга ижобий таъсир кўрсатиши мумкин. Шунингдек, ёнғоқнинг доимий равишда истеъмол қилиниши қариликда Алсгеймер касаллиги хавфини камайтиришга ёрдам беради.
