Sog‘lom turmush tarzi va to‘g‘ri ovqatlanishga bo‘lgan qiziqish ortib borishi natijasida so‘nggi yillarda avokado dunyo bo‘yicha eng tez o‘sib borayotgan mevalardan biriga aylandi.
Jahon bozorida
2023 yilda jahon avokado bozorining hajmi taxminan 15,8 mlrd dollarga yetdi. Mutaxassislar 2030 yilga borib bu ko‘rsatkich 26 mlrd dollarga yaqinlashishini bashorat qilmoqda.
Bozorni o‘sishga olib kelayotgan asosiy omillar:
-
Sog‘lom ovqatlanish va “plant-based” ratsionlar ommalashishi;
-
Yangi eksport bozorlarining paydo bo‘lishi;
-
Meksika, Peru, Kolumbiya va Keniya kabi yetakchi ishlab chiqaruvchilar hajmini oshirayotgani.
Biroq, avokado yetishtirishda suv sarfi yuqoriligi va iqlim o‘zgarishi bois ayrim mintaqalarda barqarorlik muammolari ham kuzatilmoqda.
O‘zbekiston bozorida
So‘nggi yillarda O‘zbekistonda ham avokadoga bo‘lgan talab ortib bormoqda.
Import o‘sishi:
2022 yilda mamlakatga 239 tonnadan ortiq avokado import qilingan — bu oldingi yilga nisbatan sezilarli o‘sish.
Narxlar:
2021 yil oxirida bitta avokado narxi o‘rtacha 24 000 so‘m bo‘lgan bo‘lsa, 2022 yilda 18 000 so‘m atrofida shakllandi. Bu mahsulotning ommalashib borishidan dalolat.
Imkoniyatlar:
-
Sog‘lom ovqatlanish madaniyati rivojlanmoqda — avokado mana shu yo‘nalishda muhim mahsulot;
-
Ichki bozor hali katta emas — ya’ni rivojlanish uchun keng imkoniyat mavjud;
-
Mahalliy yetishtirish loyihalari kelajakda importga bog‘liqlikni kamaytirishi mumkin.
Qiyinchiliklar:
-
Sovuq zanjir (cold chain) va logistika tizimi yetarlicha rivojlanmagan;
-
Avokado mahsulotining iste’mol madaniyati hali to‘liq shakllanmagan.
Xulosa
Avokado bozori O‘zbekiston uchun yangi, lekin istiqbolli yo‘nalish hisoblanadi. To‘g‘ri logistika, sifatli import va marketing orqali bu meva nafaqat sog‘lom ovqatlanishning ramzi, balki iqtisodiy imkoniyat manbaiga ham aylanishi mumkin.
